Образ Первой мировой войны в современной македонской историографии
DOI:
https://doi.org/10.21638/11701/spbu06.2019.303Аннотация
Статья посвящена краткому обзору современной македонской историографии по теме Первой мировой войны. В годы Первой мировой войны территория современной Республики Македония стала полем боя между Антантой и Центральными державами. Значение македонских земель для воюющих сторон трудно было недооценить - к 1914 г. они уже послужили причиной сначала Первой, а затем и Второй Балканской войны, также известной как Межсоюзническая. В ходе Первой мировой войны территория нынешней Республики Македония, как, впрочем, и другие земли Сербии, стала решающим аргументом в пользу вступления Болгарии в войну на стороне Центральных держав, что оказало значительное влияние на развитие военно-политической ситуации в регионе. По мнению автора статьи, фактически историографический дискурс в Республике Македония разделился по линии двух ведущих политических партий страны: просербского СДСМ и проболгарской ВМРО-ДПМНЕ, плюс представители албанской и турецкой общин Македонии, интересующиеся историей своих народов в годы Великой войны. Автор приходит к выводу, что образ Первой мировой войны в македонской историографии соответствует представлению малого народа-жертвы, попавшего в жернова истории, когда его земля стала ареной кровопролитной войны между великими державами, при этом в разной степени негативно относившегося к соседям-оккупантам: Сербии и Болгарии. Как ни странно, практически нет современных работ, посвященных таким популярным за пределами Македонии сюжетам, как участие иностранцев в боевых действиях на территории Вардарской Македонии. В заключение констатируется, что Первая мировая война и даже Македонский фронт до сих пор являются белым пятном македонской историографии, и эти сюжеты все еще ждут своего исследователя.
Ключевые слова:
Первая мировая война, Республика Северная Македония, Салоникский фронт, историография
Скачивания
Библиографические ссылки
Андонов-Полjански Х. Македонското прашанье. Одбрани дела: в 4 т. Скопjе: Мисла, Нова Македонија, 1981. Т. 3. 658 с.
Апостолски М. Народно ослободителната борба и револуциjата во Македониjа // Симпозиум «Развојот и карактеристиките на народно-ослободителната војна и на револуцијата во Македонија». Скопје, 9–10 декември 1971 година. Скопје: Наша книга, 1975. С. 342–369.
Христов А. Создание македонской государственности (1983–1945). Скопье: Култура, 1970. 205 с.
Катаржиев И. Македониjа и македонците во светот. Скопjе: Матица Македонска; Куманово: Просвета, 1996. 265 с.
Павлов А.Ю. «Русская одиссея» эпохи Первой мировой войны. М.: Вече; СПб.: Русская христианская гуманитарная академия, 2011. 224 с.
Колосков Е.А. Страна без названия: внешнеполитический аспект становления македонского государства (1991–2001 гг.). М.: Институт славяноведения РАН, 2013. 276 с.
Волков В.К. Операция «Тевтонский меч». М.: Мысль, 1966. 176 с.
Андонов-Полjански Х. Велика Британиjа и македонскотопрашање на Париската мировна конференциjа во 1919 година. Скопjе: Архив на Македониja, 1973. 167 с.
Андоновски Х. Дипломатска анти македонска игра. Скопjе: Мисла, 1969. 97 с.
Колосков Е.А. «Пиши указ!» Как Россия признала Македонию в Болгарии // Родина. 2011. № 6. С. 128–129.
Димитров Д. Култура на идентитетот. Скопje: Макавеj, 2007. 149 с.
Киселиновски С. Историскиот детерминизм и Македонскиот jaзик (XX век). Скопje: Менора, 2009. 207 с.
Ристовски Б. Историja на Македонската нациja. Скопjе: МАНУ, 1999. 356 с.
Траjaновски А. Историja на Македониja. Скопje: Институт за национална историја, 2008. 243 с.
Lufta e parë botërore: 1914–1918. Konferencë shkencore, 11 shtator 2014, Shkup. Shkup: Instituti i trashëgimisë kulturore e shpirtërore të shqiptarevë në Maqedoni, 2014. 229 f.
Стоjчев В. Воена историja на Македониja. Скопje: Микена, 2000. 841 с.
Алексоски В. «Светската касапница» во Македонија: 1914/18. Свети Николе: Меѓународен центар за славјанска просвета, 2010. 208 с.
Стојчев А. Дојран: 1915–1918: (воени операции): Дојранските позиции на македонскиот фронт 1915–1918 година. Скопје: Институт за национална историја, 2007. 262 с.
Траjaновски А. Пробивот на Македонскоиот фронт (1918) // 60 години Институт за Историja: зборник на трудови од Меѓународна научна конференциja, «Македониja и соседите», Скопje 08–09.12.2006 година. Скопje: Филозофски факултет, Институт за историja, 2010. С. 149–165.
Ристовски Б. Македонската колонија во Петроград и односот кон Балканските војни и Првата светска војна // Свечен собир по повод 100-годишнината од Балканските и Првата светска војна: Скопје, 21 мај 2014. Скопје: Македонска академија на науките и уметностите, 2014. С. 23–66.
Данковски С. Спирко Стевковски-Баеџора од с. Пчиња и неговото учество во Првата светска војна // Музејски гласник / [главен и одговорен уредник Богдан Таневски]. Куманово: Народен музеј «Куманово», 1994. Год. 1, бр. 1 (2004). С. 91–101.
Димитровски Д.-Т. Излезете мртви-да влеземе живи: запис за најтрагичната ноќ во поновата историја на Битола // Битолски весник: орган на општинскиот одбор на Социјалистичкиот сојуз на работниот народ / [главен и одговорен уредник Симе Алушевски]. Год. 34, бр. 1675 (1997). С. 12.
Танковски Ѓ.-Л., Миновски Н. Битола и Битолско во Балканските и во Првата светска војна: (1912–1918). Битола: Македонско научно друштво, 2009. 304 с.
Апостолски М. Радовиш во Балканските и Првата светска војна // Радовиш и Радовишко. Радовиш: Собрание на општина Радовиш, 1984. С. 135–151.
Српската реокупација на Битола и Битолско (и на делови од Прилепско, Ресенско и Охридско): (1916–1917) / избор, редакција и коментар Глигор Тодоровски. Скопје: Менора, 2011. 240 с.
Тодоровски Г. Западна Македониjа за време на окупациjата (1941–1944). Скопjе: Институт за национална историjа, 1998. 316 с.
Тодоровски Г. Македониja по распарчувањето 1912/13–1915. Скопje: Менора, 1995. 312 с.
Бојаџиевски П., Бојаџиевска-Цветковска Р. Санитетот во Македонија за време на Балканските војни и Првата светска војна. Битола: Херакли комерц, 2011. 448 с.
Отпретани сведоштва: војнички писма од големата војна: 1914–1918 / Приредувач Јасмина Најдовска; транскрипција, архивско и теренско истражување Јасмина Најдовска, Дијана Петреска. Скопје: Фондација Институт отворено општество — Македонија, 2008. 320 с.
Македонија и Македонците во Првата светска војна: зборник на трудови од научниот собир одржан на 11, декември 2014 година, организациски одбор Владо Камбовски, претседател. Скопје: Македонска академија на науките и уметностите, 2018. 405 с.
Стојчев А. Македонија и македонците во Првата светска војна. Скопје: Воен музеј во состав на Министерството за одбрана на Република Македонија, 2017. 210 с.
Цацков О. Штип и Штипско во воените планови за завојуваните страни пред почетокот на Првата светска војна // Годишен зборник Универзитет «Св. Кирил и Методиј». Скопје: Педагошки факултет «Гоце Делчев», 2014. С. 110–134.
Цацков О. Штип и Штипско за време на Првата светска војна 1914–1918. Скопје: Демир Хисар: Организација на резервни офицери на Република Македонија, 2016. 238 с.
Цацков О. Последиците од Првата балканска војна во Брегалничко-струмичкиот регион // Струмица и Струмичко во времето на Балканските војни и Букурешкиот мировен договор: материјали од научниот собир одржан по повод 60 години од основањето на Заводот за заштита на спомениците на културата и Музеј — Струмица (1952–2012) и по повод 100 години од започнувањето на Балканските војни (1912–2012): (Струмица, 25–27 октомври 2012). Струмица: НУ Завод за заштита на спомениците на културата и Музеј, 2013. С. 179–184.
Цацков О. Воените, економските и политичките последици од Првата балканска војна врз животот на народот во Штип и Штипско // Сто години од Балканските војни: прилози од научниот собир одржан на 3–4 декември 2012 година. Скопје: Македонска академија на науките и уметностите, 2013. С. 487–494.
Цацков О. Штип од 1900 до 1912 година. Скопје: Организација на резервните офицери на Република Македонија — ОРОРМ, 2013. 84 с.
Цацков К., Цацков О. Балканските војни и Првата светска војна: скрипт. Штип: Универзитет «Гоце Делчев», Факултет за образовни науки, 2015. URL: https://e-lib.ugd.edu.mk/428 (дата обращения: 15.04.2019).
Цацков К., Цацков О. Балканските војни и Првата светска војна: практикум. Штип: Универзитет «Гоце Делчев», Факултет за образовни науки, 2015. URL: https://e-lib.ugd.edu.mk/427 (дата обращения: 15.04.2019).
Коруновска Е. Штипјани учесници во Балканските војни 1912–1913 и во Првата светска војна 1915-1918: албум. Штип: НУ Завод за заштита на спомениците и културата и Музеј, 2015. 90 с.
Коруновска Е. Штипјани учесници во Балканските војни 1912–1913 година и во Првата светска војна 1914-1918 година: албум. Штип: НУ Завод за заштита на спомениците на културата и Музеј — Штип, 2018. 206 с.
Стојчев А. Мерл Ла Вој: фотографии од Македонија: американскиот Црвен Крст во Македонија за време на Првата светска војна. Скопје: Воен музеј во состав на Министерството за одбрана на Република Македонија, 2016. 18 с.
Трајкова-Крстиќ Д. Спомени од Првата светска војна. Скопје: НУ Музеј на македонската борба за државност и самостојност — Музеј на ВМРО и Музеј на жртвите на комунистичкиот режим, 2018. 28 с.
Македонија во австриските документи во Првата светска војна: (1914–1918) / избор, предговор и редакција Ѓорѓи Стојчевски. Скопје: Државен архив на Република Македонија, 2018. 243 с.
References
Andonov-Poljanski, H. (1981), The Macedonian issue. Defense Issues, in 4 vols., vol. 3, Misla, Nova Makedoniјa Publ., Skopјe. (In Macedonian)
Apostolski, M. (1971), National Liberation War and Revolution in Macedonia, in Simpozium “Razvoјot i karakteristikite na narodno-osloboditelnata voјna i na revoluciјata vo Makedoniјa”, Skopјe, 9–10 December, 1971, pp. 342–369. (In Macedonian)
Hristov, A. (1970), Creation of the Macedonian state (1983–1945), Kultura Publ., Skopje, 205 p. (In Russian)
Katarџiev, I. (1996), The Macedonia and the Macedonians in the world, Matica makedonska Publ., Skopјe, Prosveta Publ., Kumanovo, 265 p. (In Macedonian)
Pavlov, A.J. (2011), “The Russian Odyssey” during the World War I, Veche Publ., Moscow, RHGA Publ., St. Petersburg, 224 p. (In Russian)
Koloskov, E.A. (2013), The Land with no Name: Foreign Policy Issues in Establishing of the Macedonian State (1999–2001), Institut Slavjanovedeniia RAN, Moscow, 276 p. (In Russian)
Volkov, V.K. (1966), Operation “Teutonic sword”, Mysl’ Publ., Moscow, 176 p. (In Russian)
Andonov-Poljanski, H. (1973), The Great Britain and the Macedonian issue in the Paris Peace Conference, 1919, Arhiv na Makedoniјa Publ., Skopјe, 167 p. (In Macedonian)
Andonovski, H. (1969), The Anti-Macedonian Diplomatic game, Misla Publ., Skopјe, 97 p. (In Macedonian)
Koloskov, E.A. (2011), “Write the Decree!” Russia recognized Macedonia in Bulgaria, Rodina, no. 6, pp. 128–129. (In Russian)
Dimitrov, D. (2007), The cultural of identity, Makavej Publ., Skopje, 149 p. (In Macedonian)
Kiselinovski, S. (2009), The Historical determinism and the Macedonian language (XX cent.), Menora Publ., Skopje, 207 p. (In Macedonian)
Ristovski, B. (1999), The history of the Macedonian nations, Makedonska akademiјa na naukite i umetnostite Publ., Skopje, 356 p. (In Macedonian)
Trajanovski, A. (2008), The history of Macedonia, Institut za nacionalna istoriјa Publ., Skopje, 243 p. (In Macedonian)
Lufta e parë botërore: 1914–1918 (2014). Konferencë shkencore, 11 shtator 2014, Shkup, Instituti i trashëgimisë kulturore e shpirtërore të shqiptarevë në Maqedoni Publ., Shkup, 229 p. (In Albanian)
Stojchev, V. (2000), The Military history of the Macedonia, Mikena Publ., Skopјe, 841 p. (In Macedonian)
Aleksoski, V. (2010), “The World Massacre” in Macedonia 1914/1918, Meѓunaroden centar za slavјanska prosveta Publ., Sveti Nikole, 208 p. (In Macedonian)
Stoјchev, A. (2007), Dojran: 1915–1918 (the military operations). Dojran positions of the Macedonian front in 1915–1918, Institut za nacionalna istoriјa Publ., Skopјe, 262 p. (In Macedonian)
Trajanovski, A. (2010), The Breakthrough in the Macedonian front (1918), in 60 godini Institut za Istorija: zbornik na trudovi od Meѓunarodna nauchna konferencija, “Makedonija i sosedite”, Skopje 08–09.12.2006 godina, Filozofski fakultet, Institut za istorija Publ., Skopјe 2010, pp. 149–165. (In Macedonian)
Ristovski, B. (2014), The Macedonian colony in Petrograd and their attitude to the Balkans wars and World War I, in Svechen sobir po povod 100-godishninata od Balkanskite i Prvata svetska voјna: Skopјe, 21 maј 2014, Makedonska akademiјa na naukite i umetnostite, Skopјe, pp. 23–66. (In Macedonian)
Dankovski, S. (2004), Spirko Stevkovski-Baedjora from Pchinia and his participation in the World War I, Muzeјski glasnik, Naroden muzeј “Kumanovo” Publ., Kumanovo, 1994 God. 1, br. 1, pp. 91–101. (In Macedonian)
Dimitrovski, D.-T. (1997), Survivors to join the dead: Bitola the most tragic night record, Bitolski vesnik: organ na opshtinskiot odbor na Sociјalistichkiot soјuz na rabotniot narod, God. 34, br. 1675, p. 12. (In Macedonian)
Tankovski, G.-L. and Minovski, N. (2009), Bitola and the Bitola region during the Balkan wars and World War I, Makedonsko nauchno drushtvo Publ. Bitola, 304 p. (In Macedonian)
Apostolski, M. (1984), Radovish during the Balkans and the First World War, Radovish and the Radovish region, Assembly of the Radovish Municipality Publ., Radovish, pp. 135–151. (In Macedonian)
The Serbian reoccupation of Bitola and Bitola region (and parts of Resen and Ohrid regions) (2011), Menora Publ., Skopјe, 240 p. (In Macedonian)
Todorovski, G. (1998), The Western Macedonia during the occupation (1941–1944), Institut za nacionalna istorija Publ., Skopјe, 316 p. (In Macedonian)
Todorovski, G. (1995), Macedonia after dividing 1912/13–1915, Menora Publ., Skopјe, 312 p. (In Macedonian)
Boјaџievski, P., Boјaџievska-Cvetkovska, R. (2011), The Sanitation in Macedonia during the Balkans wars and the World War I, Herakli komerc Publ., Bitola, 448 p. (In Macedonian)
The found evidence: World War I letters (2008), Fondaciјa Institut otvoreno opshtestvo — Makedoniјa, Skopјe, 320 p. (In Macedonian)
Macedonia and Macedonians during the First World War: Papers of the Scientific Conference, 11th December 2014 (2018), Makedonska akademiјa na naukite i umetnostite Publ., Skopјe, 405 p. (In Macedonian)
Stoјchev, A. (2017), Macedonia and Macedonians during the First World War, Voen muzeј vo sostav na Ministerstvoto za odbrana na Republika Makedoniјa Publ., Skopјe, 210 p. (In Macedonian)
Cackov, O. (2014), Shtip and Stip in the military plans of the sides before the beginning of World War I, in Godishen zbornik Univerzitet “Sv.Kiril i Metodiј”, Pedagoshki fakultet “Goce Delchev” Publ., Skopјe, pp. 110–134. (In Macedonian)
Cackov, O. (2016), Shtip and the Shtip region during the World War I, Demir Hisar, Organizaciјa na rezervni oficeri na Republika Makedoniјa Publ., Skopјe, 238 p. (In Macedonian)
Cackov, O. (2012), The consequences of the First Balkan War in the Bregalnica-Strumica region, in Strumica i Strumichko vo vremeto na Balkanskite voјni i Bukureshkiot miroven dogovor: materiјali od nauchniot sobir odrzhan po povod 60 godini od osnovaњeto na Zavodot za zashtita na spomenicite na kulturata i Muzeј — Strumica (1952–2012) i po povod 100 godini od zapochnuvaњeto na Balkanskite voјni (1912–2012), Strumica, 25–27 October, NU Zavod za zashtita na spomenicite na kulturata i Muzeј Publ., Strumica, pp. 179–184. (In Macedonian)
Cackov, O. (2013), The military, economic and political consequences of the First Balkan War over the life of the people in Shtip and the Shtip region, in Sto godini od Balkanskite voјni: prilozi od nauchniot sobir odrzhan na 3–4 dekemvri 2012 godina, Makedonska akademiјa na naukite i umetnostite Publ., Skopјe, pp. 487–494. (In Macedonian)
Cackov, O. (2013), Shtip from 1900 till 1912, Organizaciјa na rezervnite oficeri na Republika Makedoniјa — ORORM Publ., Skopјe, 84 p. (In Macedonian)
Cackov, K. and Cackov, O. (2015), The Balkan wars and the World War I: textbook, Univerzitet “Goce Delchev”, Fakultet za obrazovni nauki Publ., Shtip, available at: https://e-lib.ugd.edu.mk/428 (accessed: 15.04.2019). (In Macedonian)
Cackov, K. and Cackov, O. (2015), The Balkan wars and the World War I: practicum, Univerzitet “Goce Delchev”, Fakultet za obrazovni nauki Publ., Shtip, available at: https://e-lib.ugd.edu.mk/427 (accessed: 15.04.2019). (In Macedonian)
Korunovska, E. (2015), Citizen of Shtip, participants in the Balkan wars 1912–1913 and in the First world war 1915–1918: album, NU Zavod za zashtita na spomenicite i kulturata i Muzeј Publ., National Institute for preserving cultural monuments and museum Publ., Shtip, 90 p. (In Macedonian)
Korunovska, E. (2018), Citizens of Stip, partricipans in the Balkan wars 1912–1913 and in the first world war 1915–1918: album, NU Zavod za zashtita na spomenicite na kulturata i Muzeј Publ., Institute for preserving cultural monuments and Museum Publ., Shtip, 206 p. (In Macedonian)
Stoјchev, A. (2016), Merl La Voy: photographs from Macedonia: American Red Cross in Macedonia during WWI, Voen muzeј vo sostav na Ministerstvoto za odbrana na Republika Makedoniјa Publ., Skopјe, 18 p. (In Macedonian)
Traјkova-Krstiќ, D. (2018), Remembrances of the World War I, NU Muzeј na makedonskata borba za drzhavnost i samostoјnost — Muzeј na VMRO i Muzeј na zhrtvite na komunistichkiot rezhim Publ., Skopјe, 28 p. (In Macedonian)
Macedonia in Austrian documents during the World War I (1914–1918) (2018), izbor, predgovor i redakciјa Ѓorѓi Stoјchevski, Drzhaven arhiv na Republika Makedoniјa Publ., Skopјe, 243 p. (In Macedonian)
Загрузки
Опубликован
Как цитировать
Выпуск
Раздел
Лицензия
Статьи журнала «Вестник Санкт-Петербургского университета. Международные отношения» находятся в открытом доступе и распространяются в соответствии с условиями Лицензионного Договора с Санкт-Петербургским государственным университетом, который бесплатно предоставляет авторам неограниченное распространение и самостоятельное архивирование.
